Victor Schalkwijk

“KRIJGERS”

08.08.2019 openingstoespraak Victor Schalkwijk.

Door: Robert Schuurmans Stekhoven

Goedenavond allen,

Ogenschijnlijk lijken de meeste fotoconstructies van Victor Schalkwijk te passen binnen de deconstructivistische stroming in de kunst, waarbij het fotografisch eenogig perspectief zijn logica van kijken verliest en onderliggende betekenissen aan ons toont. Hoewel Victor’s kritische kijk op de wereld een constante factor is in al zijn werken, kunnen we het werk dat hij voor ‘De Aanschouw’ heeft gemaakt niet zomaar bij die stroming onderbrengen.

Dit fotowerk valt eerder te plaatsen binnen het antropoceen, het nieuwe tijdperk, waarin de wereld als gevolg van menselijk handelen, grote veranderingen in de atmosfeer, lithosfeer, biosfeer, oceanen en samenleving heeft ondergaan. Veranderingen die een enorme invloed hebben op het dagelijks leven en de perspectieven van miljarden mensen.

Het filosofische en geologische antropoceen vormt het tijdperk waarbij de mensheid het aardoppervlak is gaan domineren en hij het collectivistische dat hij sinds de verre prehistorie heeft ontwikkeld, en de gedeelde waarden die daarbij horen, heeft ingeruild voor het individualisme. Het is het tijdperk waarin Gordon Gekko, gespeeld door Michael Douglas, verklaart: “Greed is right, greed works. Greed clarifies…”.

Het antropoceen is het tijdperk waarin veel van de zeven hoofdzonden overboord worden gekieperd, collectivisme en saamhorigheid verdwijnen en hebzucht en egoïsme de nieuwe norm lijken te zijn. Een misverstand dat mede is ontstaan uit Margaret Thather’s beroemde quote “There is no such thing as society”. Velen lijken de conclusie te hebben getrokken dat het ‘ieder voor zich’ is en trekken ten strijde in de veronderstelling dat ze zich zo veel mogelijk moeten toe-eigenen. Dit is waar het bij de Krijger van Victor om draait.

Zijn stadskrijger staat model voor de velen die het voorgaande serieus zijn gaan nemen. Het opportunisme ontneemt ze het zicht op hun omgeving en hun medemensen. Hun territoriumdrift maakt de bewegingsruimte van anderen kleiner. Ze wapenen zich tegenover degenen die, in hun beleving, een bedreiging kunnen vormen voor hun imago en hun kans op succes. Lichaamstaal, provocatie en dominantie zijn middelen om hun doelen te bereiken. Zo verkennen ze op agressieve wijze de grenzen van hun medemensen en maatschappelijke structuren.

Als individuen zijn krijgers in zichzelf gekeerd en afgewend van de buitenwereld door hun ware gezicht te verbergen achter een figuurlijk masker. Het werk wat vanavond wordt onthuld, verteld het verhaal van de krijger die de publieke ruimte heeft doen veranderen in de afgelopen decennia.

In contrast hiermee staat het kind, dat als basis in het werk aanwezig is. Nog niet zo lang geleden was die buitenruimte zijn speelruimte en soldaatje spelen zijn ‘game’. Tegenwoordig is de aard van het spel veranderd. Alhoewel er ook steeds meer stemmen opgaan, die zeggen dat kinderen maar onder de modder moeten thuiskomen.

De huidige stadskrijger, komt, met zijn overrompelende en intimiderende houding, niet ongeschonden uit de strijd. Zijn perceptie van de leefomgeving en zijn medeburgers is aangetast en getransformeerd onder invloed van zijn eigen gedrag. En hij lijkt zich daar in eerste instantie niet of nauwelijks van bewust te zijn. Dat maakt hem in zekere zin ook tot een soort tragische anti-held.

Victors kijk op de huidige samenleving is niet alleen kritisch, zijn kijk is ook anders. De krijger is kunst, zoals kunst in mijn ogen zou moeten zijn. Kunst met een signaalfunctie, een eye-opener, die tegenwicht biedt tegen de overvloed van amusement, framing en nepnieuws. Dergelijke kunst durft iets ter discussie te stellen en zet aan tot denken; brengt bij mensen iets teweeg.

Misschien dat we hier vanavond enkele krijgers kunnen observeren in de Witte de Withstraat. Ik zou zeggen: “Kijk goed om je heen!”

Dank voor jullie aandacht. Ik ga nu het werk van Victor onthullen.

Tekst: Robert Schuurmans Stekhove

Curator: Leo de Bie

Fotografie: Ferdinand Verberne